اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز در واقع کوتاه شده عبارت اصطلاحات تجاری بین‌المللی (International Commercial Terms) است که مجموعه‌ای تعریف شده از اصطلاحات تجاری به شمار می‌رود. این اصطلاحات توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی در رابطه با قوانین تجاری بین‌المللی منتشر و به صورت عمومی در تراکنش‌ها و معاملات تجارت بین‌الملل استفاده می‌شود. استفاده از اینکوترمز به وسیله نمایندگان تجاری، دادگاه‌ها و وکلای بین‌المللی نیز مورد تشویق قرار می‌گیرد. اینکوترمز در واقع با هدف منتقل کردن ساده وظایف، هزینه‌ها، چالش‌های مرتبط با حمل و نقل بین‌المللی و تحویل کالاها ایجاد شده و شامل مجموعه‌ای از اصطلاحات تجاری ۳ قسمتی است. قواعد اینکوترمز به وسیله دولت‌ها، مقام‌های قضایی و فعالان تجاری در سراسر جهان جهت تفسیر اصطلاحات تجاری رایج بین‌المللی کاربرد دارد. اولین سند استفاده از اصطلاحات تجاری بین‌المللی در سال ۱۹۲۳ منتشر شده و اولین سندی است که با عنوان اینکوترمز شناخته می‌شود.
قوانین اینکوترمز شامل شرایط و چگونگی محاسبه هزینه ها، بارگیری، تخلیه، بیمه، مسئولیت خسارت و سایر جزئیات حمل و نقل است. با اینکوترمز، افراد و شرکت‌ها می توانند به صورت دقیق قوانین و شرایط مربوط به حمل و نقل را تعیین کرده و از ابهامات و پیچیدگی‌های معاملات در تجارت بین‌المللی جلوگیری کنند. اینکوترمز به تمامی مسائل مربوط به حمل کالا از فروشنده به خریدار پاسخ می‌دهد. مسائلی شامل حمل کالاها، ترخیص کالاها، واردات و صادرات کالاها، اینکه چه کسی مسئول پرداخت می‌باشد و اینکه ریسک جابجایی و انتقال کالا در مراحل مختلف حمل بر عهده چه کسی می‌باشد نیز از مواردی است که با استفاده از اینکوترمز تعیین می‌شود.
مزایای استفاده از اینکوترمز
اینکوترمز در واقع تعیین‌کننده شرایط حمل و نقل در معاملات بین‌المللی است که همه فروشندگان و خریداران می‌بایست در بستن قرارداد‌هایی بین‌المللی از آنها استفاده کنند. قواعد اینکوترمز نشان‌دهنده وظایف، هزینه‌ها و ریسک‌هایی است که خریداران و فروشندگان در طول قرارداد‌ها متحمل می‌شوند. این قوانین و قواعد دستور‌العمل‌های واضحی دارند و تکلیف هزینه، بیمه و مالکیت را برای هر دو طرف معامله روشن می‌کنند. از جمله مزایای اینکوترمز در طول قراردادهای حمل و نقل می‌توان به سادگی، حمایت قانونی، کاهش خطر، تسهیل تجارت و تضمین کیفیت اشاره کرد.
به طور کلی قوانین اینکوترمز شامل 11 شرط اصلی و تعدادی شرط فرعی هستند که برای وضوح مفاد قرارداد تنظیم شده‌اند. به همین دلیل است که احتمال تفسیر ناردست توسط هر یک از طرف‌های قرارداد کاهش پیدا کرده است. سوالاتی مثل "مدت زمان تحویل یک بسته چقدر است؟" و "روش‌ها و شرایط حمل و نقل به چه صورت است؟" را به راحتی با مطالعه قواعد اینکوترمز پاسخ داد.
اصطلاحات اینکوترمز
در حقیقیت اینکوترمز اصطلاحات استانداردی هستند که برای تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌های حمل و نقل در قراردادهای بین‌المللی کاربرد دارند. این اصطلاحات را اتاق بازرگانی بین‌المللی تعریف کرده کرده که در این جا به برخی از آنها به همراه معنی اشاره می‌کنیم. EXW فروش از محل تولید، FCA آزاد حامل، FOB آزاد بر روی کشتی، CIF هزینه، بیمه و حمل و نقل، DAP تحویل در محل و DDP تحویل با گمرکی پرداخت شده از جمله این اصطلاحات هستند. این اصطلاحات مشخص می‌کنند که هزینه حمل، بیمه، مالیات و گمرکی کالا در هر مرحله از حمل و نقل توسط چه کسی پرداخت می‌شود. به کار بردن این اصطلاحات در قراردادهای تجاری اطلاعات دقیقی درباره مسئولیت‌ها و هزینه‌ها را در اختیار فروشنده و خریدار قرار می‌دهد.
به طور کلی اصطلاحات رایج در اینکوترمز به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. دسته اول مربوط به انواع روش‌های حمل و دسته دوم برای باربری دریایی و کشتیرانی کاربردی هستند. لازم است قبل از تعریف اینکوترمز و اصطلاحات مربوط آن معنی واژه‌هایی مثل delivery یا arrival زیر را بدانید. در ادامه برای شما لغات پایه این اصطلاحات را به همراه معنی آنها آورده‌ایم.
- Delivery : دلیوری یا تحویل نقطه‌ای در معاملات است که ریسک از بین رفتن، ضایع شدن یا آسیب دیدن کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.
- Arrival : این واژه نشان دهنده نقطه‌ای است که در آن هزینه حمل پرداخت می‌شود.
- Free : در این مرحله فروشنده متعهد می‌شود که کالاها را به نقطه‌ای برساند که از آنجا مورد حمل و نقل قرار گیرند
- Carrier : هر فردی که در قرارداد حمل و نقل، وظیفه حمل و نقل با قطار، جاده، هوا، دریا، رودخانه یا ترکیبی از این روش‌ها را بر عهده می‌گیرد.
- Freight Forwarder : فورواردر شرکتی است که قرارداد باربری بسته یا در آن مشارکت می‌کند.
- Terminal :هر محل سرپوشیده یا غیر سرپوشیده مثل انبار، پارکینگ، گاراژ کانتینرها یا ترمینال بار جاده‌ای، ریلی، یا هوایی را ترمینال می‌گویند.
- To clear for export : دریافت گواهی ترخیص صادراتی بار و گرفتن جواز صادرات در این مرحله انجام می‌شود.
اینکوترمز برای انواع روش‌های حمل و نقل
دسته اول اصطلاحات اینکوترمز برای تمامی روش‌های حمل و نقل کاربرد دارند. این اصطلاحات نوع قرارداد، شرح وظایف و تعهدات خریدار و فروشنده را در فرآیند معامله روشن می‌کند. در ادامه مهم‌ترین اصطلاحات دارای کاربرد در انواع روش‌های حمل را به شما معرفی خواهیم کرد.
EXW – EX WORKS
در این روش پس از عبارت EXW نام مقصد قرار می‌گیرد. فروشنده وظیفه دارد بار را در این مقصد تحویل دهد و حداکثر تعهد را روی خریدار و حداقل تعهد را روی فروشنده ایجاد می‌کند. بیشتر اوقات از این اصطلاح برای قیمت اولیه دادن و بدون محاسبه هر نوع هزینه اضافی استفاده می‌شود. EXW به معنای این است که خریدار ریسک‌های رساندن کالا به مقصد نهایی را به عهده می‌گیرد. به این ترتیب اگر فروشنده کالا را بارگیری نکند، ترخیص آنها برای صادرات انجام نشود یا کالا را بارگیری کند در هر صورت ریسک و هزینه با خریدار است.
FCA – FREE CARRIER
در این اصطلاح فروشنده کالا را در یک محل مشخص همراه با ترخیص برای صادرات به خریدار تحویل می‌دهد. کالا ممکن است به حمل کننده‌ای که از سمت خریدار معرفی شده یا طرف دیگری که توسط خریدار مشخص شده تحویل داده شوند. محل مورد انتخاب در قرارداد در شرایط بارکردن و خالی کردن کالا تاثیر فراوانی دارد. اگر تحویل جز تعهدات فروشنده باشد یا در محلی اتفاق بیفتد که تحت نظر فروشنده باشد، خود فروشنده مسئول بارگیری کالا خواهد بود. از سوی دیگر اگر در هر نقطه دیگری تحویل انجام بگیرد، با رسیدن به مقصد وظیفه تحویل بار از دوش فروشنده برداشته و خریدارد مسئول تخلیه بار و بارگیری آن در حمل کننده است.
CPT – CARRIAGE PAID TO
در این جا فروشنده هزینه حمل و نقل را تا مقصد بر عهده می‌گیرد. در این روش هنگامی که کالا در اولین حامل بارگیری می‌شود، ریسک کالا از فروشنده به خریدار منتقل خواهد شد. در واقع فروشنده مسئول هزینه‌های اولیه شامل ترخیص صادرات و باربری است.
CIP – CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO
این روش مشابه روش قبلی یعنی CPT است با این تفاوت که در آن فروشنده متعهد به بیمه کردن کالا در حمل و نقل خواهد شد. در این جا فروشنده بایستی بار را تا 110% ارزش اظهاری آن طبق قواعد بیمه‌های بین‌المللی بیمه کند. این امر باید با توجه به همان ارزی که در قرارداد به کار رفته انجام شود و مورد توافق خریدار، فروشنده و هر کس دیگری که از بیمه نفعی می‌برد باشد.
DPU – DELIVERED AT PLACE UNLOADED
این واژه در اینکوترمز نشان می‌دهد که فروشنده باید کالاها را در مقصدی که نام برده شده تخلیه کرده و تحویل بدهد. فروشنده در این جا تمام هزینه‌های بار از جمله نرخ‌های صادرات، حمل و نقل، تخلیه بار از حمل کننده در مقصد، یا ترمینال مورد نظر و هزینه‌های مقصد را پرداخته و همه ریسک‌ها را تا رسیدن بار به عهده می‌گیرد. ترمینال در این جا ممکن است یک بندر، فرودگاه یا یک ترمینال داخلی تعویض بار باشد که قابلیت دریافت بار را داشته باشد. تمامی هزینه‌ها بعد از تخلیه از جمله هزینه واردات، مالیات، گمرک و حمل بار به عهده خریدار است. خوب است بدانید که هزینه تاخیر در ترمینال نیز به طور معمول بر عهده فروشنده است.
DAP – DELIVERED AT PLACE
این اصطلاح به معنای تحویل در محل است که در آن فروشنده کالا را در مقصدی که نام برده به صورت آماده تخلیه به خریدار تحویل می‌دهدو طبق این قاعده در اینکوترمز ریسک حمل بار با رسیدن کالا به محل مشخص شده در قرارداد از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود. به محض این که کالا آماده حمل و نقل شد بسته بندی لازم توسط خود فروشنده انجام و به این ترتیب کالای مورد نظر در شرایط امنی به مقصد می‌رسند. تمامی تشریفات لازم در کشوری که کالا به آن صادر می‌شود بر عهده فروشنده و با هزینه او انجام شده و ریسک ترخیص شدن یا نشدن بر عهده فروشنده است. پس از رسیدن کالا به مقصد ترخیص و تشریفات قانونی آن باید توسط خریدار انجام شود.
DDP – DELIVERED DUTY PAID
در این روش فروشنده مسئول تحویل کالا در محل در کشور خریدار است و تمامی هزینه‌ها تا رسیدن بار به مقصد از جمله امور گمرکی، واردات و مالیات‌های مربوط بر عهده اوست. با استفاده از این قاعده حداکثر وظایف بر عهده فروشنده بوده و حداقل وظایف بر عهده خریدار است. خوب است بدانید هیچ ریسک و مسئولیتی تا رسیده بار به نقطه مشخص بر دوش خریدار نیست.
مهم‌ترین نکته در این روش این است که فروشنده مسئول ترخیص کالا در گمرک کشور خریدار به شمار می‌رود که این مورد به معنای پرداخت هزینه‌های مرتبط و انجام رویه‌های قانونی و ارائه مدارک لازم است. بنابراین در صورتی که فروشنده با قوانین واردات کشور مقصد آشنایی نداشته باشد، استفاده از این روش می‌تواند برای او بسیار پر ریسک به حساب بیاید.
سخن پایانی
اصطلاحات مختلفی از جمله EXW، FOB، FCA، CIF، CFR، FAS، CPT در تجارت بین‌الملل وجود دارد. خریدار در زمان توافق در حمل کالا می‌تواند، کالای مورد نظر را از درب کارخانه تا بندر مقصد و حتی مقصد نهایی تحویل بگیرد. در صورتی که حمل کالا صرفا تا درب کارخانه باشد، انجام تمام امور گمرکی، بازرسی، کرایه کشتی و حمل بار تا مقصد نهایی با خریدار است. همچنین در صورتی که حمل کالا تا بندر مبدا، کنار عرشه کشتی و یا بندر مقصد با با خریدار باشد، خریدار موظف به انجام تمام امور گمرکی، بازرسی و عقد قرارداد است. بازرگانان می‌بایست در زمان توافق بر قیمت های حمل کالا به اینکه هزینه توافق شده دقیقا تا چه محلی است باید دقت کنند، به این دلیل که توافق حمل تا هر مکان خاص، مسئولیت هایی برای خریدار و فروشنده ایجاد می‌کند.
پرسش‌های متداول
- اینکوترمز چیست؟
- اصطلاحات اینکوترمز چه چیزهایی هستند؟
- اینکوترمز چه مزایایی دارد؟
- کالای وارداتی را به چند صورت می‌توان تحویل گرفت؟
