گام به گام با فرآیند ترخیص کالا از گمرک

ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل مهم در فرآیند تجارت است که تأثیر بسزایی بر سرعت و کارایی زنجیره بازرگانی در جهان دارد. با توجه به جهانی شدن اقتصاد و افزایش تبادل کالاهای تجاری بین کشورها، آگاهی از قوانین و مقررات گمرکی برای بازرگانان و شرکت‌های بازرگانی امری ضروری است. این فرآیند نه تنها شامل مستندات و مراحل قانونی است، بلکه نیازمند درک عمیق از چالش‌ها و فرصت‌های موجود در بازارهای جهانی نیز می‌باشد. در این مقاله، به بررسی مراحل مختلف ترخیص کالا از گمرک، الزامات قانونی و مستندات مورد نیاز خواهیم پرداخت. همچنین در مقاله‌های بعدی، چالش‌ها و مشکلات رایج در این فرآیند را تحلیل کرده و راهکارهایی برای تسهیل و بهینه‌سازی ترخیص کالا ارائه خواهیم کرد. با تجیار همراه باشید تا با جزئیات فرآیند ترخیص آشنا شوید و راهکارهایی برای بهبود عملکرد خود در زمینه ترخیص کالا از گمرک بیابید.

ترخیص کالا چیست؟

ترخیص کالا همان فرآیند آزادسازی کالا یا پروسه گرفتن مجوز ورود و صدور یک کالا از گمرک است. روند ترخیص از گمرک‌ها شامل مراحل متفاوتی مانند ثبت سفارش، ارائه مدارک مورد نیاز، پرداخت هزینه‌ها، حقوق گمرکی، عوارض و در نهایت دریافت مجوز ترخیص کالاست. به زبانی دیگر ترخیص کالا به تشریفات رسمی و قانونی گفته می‌شود که طی آن کالاها از گمرک وارد یا خارج می‌شوند. این جریان شامل مراحل مختلفی است که توسط بازرگانان باید انجام شود تا کالاها بتوانند به‌طور قانونی وارد بازار داخلی کشور یا خارجی شوند. دولت با نظارت بر این اقدامات موجب کنترل ورود و خروج ارز و کنترل قاچاق کالا خواهد شد. هدف کلیدی از ترخیص کالا، اطمینان یافتن از مطابقت کالاها با قوانین و مقررات گمرکی و پرداخت تمامی هزینه‌های مربوطه است. فرآیند ترخیص کالا از گمرک به زنجیره تأمین کالاها در کشور کمک می‌کند و برای واردات و صادرات کالاها ضروری خواهد بود. شاید در ظاهر این طور به نظر نرسد اما، ترخیص کالا از گمرک یک تخصص است و با توجه به قوانین گمرک و آیین نامه‌های اجرایی که همواره در حال تغییر هستند، اگر ترخیص کار اطلاعاتی کافی و به‌روز نداشته باشد، ممکن است دچار خسارت‌هایی سنگین و گاهی وقت‌ها جبران ناپذیر بشود. بخاطر وجود همین پیچیدگی‌ها در فرآیند ترخیص کالاست که به طور معمول توصیه می‌شود از یک ترخیص کار با تجربه برای آزاد سازی کالای تجاری خود از گمرک کمک بگیرید. در ادامه این مقاله به شما از جزئیات مراحل انجام ترخیص و خصوصیات یک ترخیص کار مجرب خواهیم گفت.

ترخیص کار کیست؟

ترخیص کار به شخصی حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که با داشتن مجوز رسمی، به نمایندگی از صاحب کالا و در قبال یک قرارداد کتبی و یا شفاهی، اقدام به ترخیص یا همان آزاد سازی کالا از گمرک‌های کشور می‌نماید. در حقیقت ترخیص کار، نماینده یا وکیل صاحب کالا در حوزه ترخیص کالا از گمرک است. گاهی ترخیص کار می‌تواند همان «حق العمل کار» یا «کارگزار گمرکی» باشد. در گذشته درباره کارگزار گمرکی و تفاوت‌هایش با ترخیص کاران گمرک به تفصیل در بلاگ تجیار گفتیم. ترخیص کار برای ترخیص یک کالا از گمرک می‌بایست مراحلی از جمله تکمیل اسناد، اظهار کالا در سامانه گمرک، ارزیابی کالا، اخذ مجوزهای مربوطه، تایید کارشناس، پرداخت هزینه‌های گمرک، بارگیری، تخلیه کالا و محاسبه وجوهی مانند سود بازرگانی، مالیات، حقوق گمرکی و عوارض را پشت سر بگذارد.

مراحل ترخیص کالا

ترخیص کالا شامل مراحل مختلفی است که برای ورود یا صدور کالاهای متفاوت ممکن است این فازها تغییر کند. در این قسمت به طور کلی این مراحل را به صورت کوتاه عنوان می­‌کنیم. به منظور اطلاع از جزئیات دقیق­تر می‌­توانید از کارشناسان با تجربه تجیار نیز کمک بگیرید. مراحل ترخیص کالا از گمرک شامل تهیه و تکمیل اسنادی مانند؛ دریافت ترخیصیه و قبض انبار، دور اظهاری از طریق سیستم EPL ، دریافت کوتاژ و تعیین مسیر، ارزیابی کالا، اخذ مجوزهای لازم مثل استاندارد، آزمایشگاه، کارشناسی کالا توسط کارشناسان مجازی گمرک، صندوق و پرداخت هزینه‌ها، دریافت مجوز بارگیری و تسویه انبارداری، اعلام بار و ارسال کالا به درب خروج گمرک و در پایان خروج کالا از گمرک به انبار گمرک یا انبار صاحب کالا خواهد بود. در ادامه، مرحله‌های اساسی ترخیص کالا به تفصیل برای شما توضیح داده شده است.

ترخیصیه و قبض انبار

ابتدایی‌ترین مرحله در ترخیص کالا، دریافت ترخیصیه و قبض انبار است. ترخیصیه یک سند با اهمیت است که به وسیله شرکت حمل‌ و نقل یا نماینده حمل ‌و نقل به واردکننده داده می‌‌شود و براساس قانون نشان‌ دهنده این است که وارد کننده مجاز به دریافت کالا از انبار گمرک است. قبض انبار نیز سندی است که نشان‌ دهنده تحویل کالا به انبار گمرک بوده و در آن اطلاعاتی نظیر وزن، تعداد و محل نگهداری کالا ثبت شده است. این سندها برای شروع مراحل ترخیص ضروری هستند و بدون آن‌ها امکان پیشبرد قدم‌های بعدی وجود ندارد.

دور اظهاری از طریق سیستم EPL

پس از دریافت ترخیصیه و قبض انبار، مرحله دوم دور اظهاری کالا از طریق سیستم EPL است. در این مرحله، اطلاعات کالا به صورت الکترونیکی در سامانه EPL درج می‌شود. این اطلاعات شامل نوع کالا، ارزش آن، تعداد و سایر خصوصیات مربوط است. دور اظهاری از راه EPL به کاهش زمان و هزینه‌ های ترخیص کمک می‌کند و امکان پیگیری آنلاین مراحل ترخیص را برای واردکننده فراهم می‌‌سازد.

دریافت کوتاژ و تعیین مسیر

بعد از تکمیل دور اظهاری، نوبت به دریافت کوتاژ می‌رسد. کوتاژ یک شماره منحصر به فرد است که به هر اظهارنامه اختصاص داده می‌شود و برای پیگیری مراحل بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از دریافت کوتاژ، مسیر ترخیص کالا نیز تعیین می‌شود. مسیرهای ترخیص شامل مسیر سبز، زرد و قرمز است که هر کدام نشان‌ دهنده سطح ارزیابی مورد نیاز برای کالا هستند. در مسیر سبز، کالا بدون ارزیابی‌های سخت گیرانه ترخیص می‌شود، در حالی که در مسیر زرد و قرمز نیاز به ارزیابی بسیار دقیق است.

ارزیابی کالا

در این فاز ترخیص، ارزیابی کالا توسط ماموران گمرک انجام می‌ شود. این ارزیابی ممکن است به صورت فیزیکی یا اسنادی باشد. هدف از این ارزیابی، بررسی برابری اطلاعات اظهار شده با کالاهای واقعی است. در صورتی که کالا به درستی اظهار شده باشد و تمامی مدارک مورد نیاز نیز فراهم باشد، فرآیند ارزیابی خیلی سریع انجام خواهد شد. اما در صورت وجود هرگونه اختلاف یا ناقص بودن مدارک، ممکن است این مرحله به درازا بیانجامد و حتی به ارزیابی دوباره کالا منجر شود.

اخذ مجوزها

گاهی برای بعضی از انواع کالاها، علاوه بر ارزیابی توسط گمرک، نیاز به اخذ مجوزهای خاصی از سازمان‌های دیگر نیز وجود دارد. این مجوزها ممکن است شامل گواهی استاندارد، تأییدیه آزمایشگاه و سایر مجوزهای مرتبط با سلامت، ایمنی یا محیط ‌زیست باشد. بسته به نوع کالا و کشور واردکننده، ممکن است نیاز به اخذ یک یا چند مجوز خاص باشد که عدم دریافت آن‌ها می ‌تواند ترخیص کالا از گمرک را متوقف کند. به همین دلیل واردکنندگان باید پیش از شروع ترخیص، از انواع مجوزهای خاص همان کالا آگاهی داشته باشند و کارهای لازم را انجام دهند. تجیار برای سهولت انجام این مرحله امکانی برای بازرگانان و ترخیص کارها فراهم کرده است تا تنها با نام کالا در کمترین زمان ممکن بتوانند مجوزهای لازم برای ترخیص کالای مورد نظرشان مطلع شوند. برای استفاده از این امکان وارد قسمت تعرفه‌های گمرکی در تجیار شوید. کد تعرفه یا نام کالای مورد نظرتان را وارد و دکمه جستجو را بزنید. در این جا با بررسی لیست مجوزهای ترخیص می‌توانید قبل از آغاز مراحل ترخیص کالا از گمرک از انواع مجوزهایی که باید دریافت کنید باخبر شوید.

کارشناسی کالا توسط کارشناسان مجازی گمرک

در این قسمت کارشناس‌های مجازی گمرک کالا را بررسی خواهند کرد. این کارشناسان به صورت آنلاین و از راه دور به بررسی اظهارنامه و مدارک پیوست آن می‌پردازند و نظرات خود را در سامانه اعلام می‌کنند. اگر مشکلی در مدارک یا اظهارنامه وجود نداشته باشد، کالا تایید می‌شود و وارد مرحله بعدی خواهد شد. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به ارائه مدارک تکمیلی یا ویرایش اظهارنامه باشد. این مرحله به تسریع فرآیند ترخیص و کاهش هزینه‌های مرتبط با ارزیابی‌های حضوری کمک می‌کند.

صندوق و پرداخت هزینه‌ها

پس از تایید نهایی کالا، نوبت به پرداخت هزینه‌‌های گمرکی و سایر عوارض مربوطه می‌‌رسد. این هزینه ‌ها شامل حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده، عوارض خاص و سایر هزینه ‌های مربوط به ترخیص کالا است. تمامی این مبالغ باید به صندوق گمرک واریز شود و رسید پرداخت برای ادامه فرآیند ترخیص ارائه شود. پرداخت به موقع و کامل این هزینه‌ ها از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که هرگونه تاخیر در این مرحله می ‌تواند به افزایش هزینه‌ های نگهداری کالا در انبار گمرک منجر شود. در تجیار برای محاسبه مبلغ نهایی اظهارنامه ابزاری کاربردی طراحی شده که می‌تواند به شما در پیش بینی هزینه‌های واردات کمک کند.

مجوز بارگیری و تسویه انبارداری

پس از پرداخت هزینه‌ها، مجوز بارگیری کالا از انبار گمرک صادر می‌شود. این مجوز نشان‌ دهنده این است که کالا آماده بارگیری و خروج از انبار است. همچنین در این مرحله، هزینه‌های انبارداری کالا نیز تسویه خواهد شد. هزینه‌‌های انبارداری بسته به مدت زمان نگهداری کالا در انبار و نوع کالا متفاوت است. تسویه این هزینه‌ها برای دریافت نهایی کالا و خروج آن از انبار گمرک ضروری به شمار می‌رود.

کالا در درب خروج گمرک

در این قدم، کالا به درب خروج گمرک منتقل می‌شود. اعلام بار به معنی آماده‌سازی کالا برای خروج از گمرک و ارسال آن به مقصد نهایی است. در این مرحله، تمامی مدارک لازم برای خروج کالا آماده و به مسئولین درب خروج ارائه می‌شود. مسئولین گمرک درب خروج نیز پس از بررسی مدارک و مطابقت آن‌ها با کالا، اجازه خروج را صادر می‌کنند. این مرحله نیازمند دقت بالا و همکاری نزدیک بین واردکننده و مسئولین گمرک است.

خروج کالا از گمرک

آخرین مرحله در فرآیند ترخیص کالا، خروج پایانی کالا از گمرک و انتقال آن به انبار استریپ یا انبار صاحب کالا است. انبار استریپ معمولاً محلی است که کالاهای تجاری پس از خروج از گمرک به آنجا منتقل می‌شوند و برای تحویل به صاحب کالا آماده می‌شوند. این مرحله شامل بارگیری کالا به وسایل حمل‌ونقل مورد نظر و ارسال آن به مقصد نهایی است. پس از تکمیل این مرحله، فرآیند ترخیص کالا به پایان می‌رسد و کالا در اختیار واردکننده قرار می‌گیرد.

بررسی این مراحل به وضوح نشان می‌دهد که فرآیند ترخیص کالا نیازمند دقت و هماهنگی بالا بین بازرگان‌ها و کارکنان گمرک است. رعایت تمامی قوانین و مقررات گمرکی و آشنایی با تمامی فازهای فرآیند ترخیص می‌تواند به کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با واردات کالا کمک کند. تجیار در این راستا با طراحی ابزارهای هوشمند مانند جستجوگر تعرفه‌های گمرکی، جستجوگر ارزش‌های گمرکی، محاسبه‌گر خودکار مبلغ اظهارنامه و نرخ ارز براساس آخرین مصوبه‌های دولتی و همراه با به روز رسانی‌های اعلام شده در کنار ترخیص کاران و جامعه بازرگانی ایران است.