ارز مبادله ای در گمرک و نرخ آن

مقدمه

این روزها سرمایه‌گذاری در بازار ارز جایگاه خوبی بین همگان پیدا کرده است و به جرات می‌توان گفت یکی از پرطرفدارترین روش‌های سرمایه‌گذاری در جهان خرید و فروش انواع ارز است. به همین دلیل است که همه ما برای یک بار هم که شده در زندگی‌ روزمره‌مان نام ارز و اخبار بالا و پایین رفتن نرخ آن به گوشمان خورده است. با این حال بهتر است به این نکته توجه کنید که چون سرمایه‌گذاری با هدف کسب سود بیشتر در آینده انجام می‌شود، همیشه با مقداری ریسک همراه است و این احتمال وجود دارد که با انجام یک سرمایه‌گذاری نادرست، نه تنها هیچ درآمدی کسب نکنید، بلکه سرمایه شما نیز بی ارزش شود. بنابراین اگر مایلید در بازار ارز سرمایه‌گذاری کنید ابتدا باید با قواعد و ویژگی‌های این بازار آشنا باشید. این تب و تاب رایج بازار ارز در ایران و نوسانات مدام و لحظه‌ای آن نرخ‌های مختلفی از انواع ارز را در کشورمان به وجود آورده است. تغییر نرخ ارز گمرک در بازه‌های زمانی کوتاه نرخ‌های متفاوتی مانند نرخ ارز گمرکی 1400، نرخ ارز گمرکی 1401 و نرخ ارز گمرکی 1402 به وجود آورده است. در این شرایط ارز آزاد، ارز نیما، ارز سنا و ارز دولتی انواع نرخ‌های بازار را تشکیل می‌دهند. با توجه به تأثیری که نرخ ارز نه تنها در تجارت بلکه در زندگی روزمره ما دارد، آشنایی با مفاهیم و اصلاحات این بازار می‌تواند برای همگان مفید باشد.  

یکی از انواع ارز، ارز گمرکی است که این نوع ارز یکی از مهم‌ترین ابزارها در تجارت بین‌الملل است و اطلاع از آن برای بازرگانان اهمیت فراوانی دارد. نرخ ارز گمرک تعیین کننده میزان حقوق ورودی، عوارض و مالیات بر ارزش افزوده کالاهای وارداتی و صادراتی است. بنابراین تاجران برای محاسبه و پرداخت هزینه‌های صادرات یا واردات کالاهای خود به اطلاع از نرخ ارز گمرک همان روز نیاز خواهند داشت. به همین دلیل است که ما در این جا می‌خواهیم بیشتر این این نوع ارز و کاربردهای آن آشنا شویم.  

تعریف ارز

ارز به طور کلی نوعی از پول است که شامل سکه و اسکناس‌ می‌شود که به وسیله توزیع شده و در اقتصاد کشور گردش است. در حقیقت ارز وسیله مبادله کالا و خدمات به شمار می‌رود که پایه و زیربنای کسب و کارهاست. تمامی کشورهای جهان به صورت عمومی دارای ارز مخصوص به خودشان هستند. برای مثال ارز رسمی کشور کانادا دلار و ارز رسمی چین یوان است. اگر چه هر نوع ارز متعلق به کشور خاصی است اما در مواردی ممکن است کشورها استفاده از ارزهای دیگر را در کشور خود قانونی اعلام کنند. جالب است بدانید دولت‌های السالوادور و پاناما استفاده از دلار را در کشورشان قانونی کرده‌اند. از طرف دیگر ارزهای جدیدی مثل کریپتوکارنسی، بیت کوین، داگ کوین و سایر ارزهای آنلاین و دیجیتال به کشور خاصی تعلق ندارند و نظارت بر روی آن‌ها به صورت کاملا غیرمتمرکز است و نرخ این ارزها در یک بازه زمانی کوتاه می‌تواند به شدت تغییر کند. ارزهای محلی نوع دیگری از انواع ارز هستند که جهت تجارت در مناطق کوچک استفاده می‌شوند و از سمت دولت‌ها حمایت نمی‌‍شوند. در کشورهای بزرگی مانند امریکا انواع مختلفی از ارزهای محلی وجود دارند که تاریخ به وجود آمدنشان به قبل از تاسیس بانک‌های ملی و ایالتی برمی‌گردد. بنابراین انواع ارز همان انواع پول است که فقط به اسکناس و سکه‌های کشورهای جهان محدود نشده و شامل مانده حساب جاری به ارز نیز می‌شود که قابل برداشت و انتقال به وسیله چک یا حواله‌های ارزی است. همچنین استفاده از ارز وسیله هر کشور برای انجام معاملات و تسویه حساب با دیگر کشورها به شمار می‌رود. به این ترتیب درخواست هر کشور برای ارز به میزان واردات مورد نیاز آن کشور بستگی دارد در حالی که مقدار ارز موجود در هر کشور به میزان کالا و خدماتی که صادر می‌کند ارتباط دارد. هر زمان آمار واردات بیشتر از صادرات باشد یعنی مخارج ارزی از درآمدهای ارزی بالاتر رفته و دولت با کمبود تراز پرداخت‌ها روبرو است که باید از محل ذخایر ارزی گذشته تامین شود.

ارز گمرکی

برخی از محصولات وارداتی به کشور مشمول پرداخت حقوق و عوارضی می‌شوند که به طور معمول این عوارض به صورت درصدی از ارزش تعین شده برای کالا توسط گمرک محاسبه می‌شود. از سوی دیگر با توجه به این که کالاهای خارجی توسط گمرک طبق ارزهای خارجی بسته به کشور مبدا ارزش‌گذاری می‌شود، برای تعیین میزان حقوق و عوارض گمرکی از نرخ ارز گمرک  ets اعلام شده از سوی بانک مرکزی برای ارزهای مختلف استفاده می‌شود. خوب است بدانید نرخ ارز گمرک نرخی است که برای محاسبه عوارض و هزینه‌های گمرکی کالا به کار می‌رود. در حقیقت نرخ ارز گمرک در محاسبات مالیاتی، عوارض گمرکی و سایر هزینه‌ها نقش دارد و در تمامی پروانه‌های گمرکی متعلق به کالاهای وارداتی یا صادراتی درج می‌شود. در حالی که نرخ ارز آزاد نرخی است که برای خرید و فروش ارز در بازار آزاد و رایج کشور به وسیله بانک‌ها و صرافی‌ها استفاده می‌شود. این نرخ بر پایه عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود و دارای تغییرات و نوسانات لحظه‌ای است. از سوی دیگر نرخ ارز گمرک نرخی است که برای تعیین قیمت ارز در گمرک به کار می‌رود و به طور معمول دچار تغییرات آنی نمی‌شود.

تاجرانی که در زمان واردات کالا به کشور از ارز گمرک استفاده می‌کنند می‌بایست در آخرین مراحل واردات و ترخیص کالا تمامی هزینه‌های واردات از جمله حقوق ورودی آن را بر اساس نرخ ارز گمرک رسمی کشور پرداخت کنند. با توجه به این که نرخ ارز گمرک رسمی در کشور ما هر روز تغییراتی دارد و مدام شاهد رشد نرخ ارز یا کاهش نرخ ارز به دلایل مختلفنی مانند تورم و نوسانات بازار هستیم نرخ ارز به صورت روزانه تعیین می‌شود. به این ترتیب بازرگانان هزینه ترخیص کالای خود را براساس تاریخ ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانه گمرک محاسبه خواهند کرد.

ارز صادرات

ارزهایی که از صادرات محصولات و کالاهای غیرنفتی به کشور ما می‌آید، ارزهای صادراتی هستند. طبق قانون همه کسانی که صادرکننده کالا و خدمات هستند برای بازگشت ارز به دست آمده از صادرات به چرخه اقتصادی کشور تعهد می‌دهند و وظیفه بانک مرکزی این است که تنها برای وارد کردن کالاها و خدمانی ارز ارائه کند که طبق ساختارهای مشخص شده شیوره بازگرداندن این ارزها به چرخه پولی کشور روشن و واضح باشد. تعهدی که صادرکنندگان در این راستا نوعی تعهد به بانک است که در آن به باز فروش ارز خریداری شده می پردازند. به عبارت دیگر، به دلیل وجود محدودیت هایی در منابع ارزی کشور ما، فروش ارز به واردکنندگان خدمات و کالا مشروط می باشد. همچنین شرط فروش ارز به وارد کنندگان کالا به این صورت است که خدمات و کالا نیز باید در یک بازه زمانی معینی به کشور وارد و ترخیص آن ها از گمرک انجام گیرد. نرخ ارز صادراتی امروز از ارز دولتی بیشتر و از نرخ ارز موجود در بازار آزاد کمتر است.

تغییرات نرخ ارز

تغییر نرخ ارز می تواند به عنوان یکی از ابزارهای سیاست های اقتصادی، برای تحقق اهداف سیاست‌گذاران مورد توجه قرار گیرد. البته این ابزار در اقتصادی استفاده می شود که نرخ ارز به صورت شناور کامل نباشد. به این معنی که تعیین نرخ ارز به طور کامل از راه بازار ارز انجام نگیرد. به عبارت دیگر، این ابزار را در نظام های اقتصادی می توان مورد استفاده قرار داد که نرخ ارز به صورت ثابت یا شناور کنترل شده تعیین می‌گردد. زمانی که نرخ ارز افزایش یابد، انتظار می رود که قیمت کالاهای وارداتی بیشتر شود و بنابراین، تقاضا برای واردات کاهش یابد. در کنار این، با بیشتر شدن نرخ ارز، صادرات کالا به دلیل ارزان شدن کالای داخلی در بازارهای خارجی افزایش خواهد یافت و در نتیجه، افزایش صادرات و کاهش واردات، باید موجب تکان خوردن بخش تولید شود و تولید افزایش یابد. خوب است بدانید که میزان تأثیرپذیری واردات و صادرات از نرخ ارز، به کشش تقاضا برای کالای صادراتی و وارداتی برمی گردد. علاوه بر این، سهم کالاها در بازار، در میزان بالا رفتن تقاضا برای محصول نقش مهمی خواهد داشت به این ترتیب، افزایش تولید ممکن است خیلی کم باشد.

در پایان

 ارز را معادل مقدار پولی از واحد پول ملی در نظر می‌گیریم که برای دریافت پول کشور دیگر باید بپردازیم. به عبارت دیگر به واحدهای پولی که  مبادله می‌شود ارز گفته می‌شود. ارزها و نرخ آن‌ها تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در این مقاله سعی کردیم تعدادی از آن‌ها را برای شما به اختصار توضیح دهیم.