واردات چیست؟
واردات عبارت است از اقدام به خرید یا دستیابی به محصولات یا خدمات از سایر کشورهای دیگر یا بازارهای دیگر هست به عنوانی دیگر به کالاهایی که در سایر کشورها ساخته شده و از راه تجاری و عملیات گمرکی به کشور وارد میشوند ، واردات کالا گفته میشود.
با توجه به اینکه ساخت و آماده سازی برخی از کالاها برای برخی کشورها امکان‌پذیر نبوده یا از نظر اقتصادی برای آنها مقرون به صرفه نمی‌باشد، لذا این کشورها با اقدام به واردات کالا نیازمندی‌های خود را تأمین میکنند. شرایط جوی و وضع آب و هوا از جمله عوامل تعیین‌کننده ضرورت و میزان واردات کالا است. مثلاً چون رشد و نمو گیاهان و میوه‌های گرمسیری یا استوائی برای کشورهای مناطق معتدله یا سردسیر امکان‌پذیر نیست، بنابراین با وارد کردن این‌گونه میوه‌ها، نیازمندی ساکنان این کشورها را تأمین میکنند. اکثر کشورها در برابر واردات، کالاهایی را که در داخل تهیه میکنند به کشورهای دیگر نیز صادر می‌نمایند، و سعی میکنند تا میان واردات و صادرات حداقل، تعادل مناسبی برقرار باشد و کوشش میکنند صادراتشان بر وارداتشان فزونی گیرد. به‌طور کلی اقتصاد سالم و معقول آن است که صادرات بر واردات فزونی داشته باشد.
مراحل واردات کالا
افزایش واردات کالا به کشور در سالهای اخیر نیاز به داشتن یک مجموعه اطلاعات کاربردی برای وارد کننده‌ها و تجار را بیشتر کرده است. واردات نیازمند اشراف به قوانین واردات کالا به ایران میباشد. پروژه واردات دارای چندین مرحله است که در زیر به بررسی اجمالی آن اشاره شده است:
در ابتدای کار تولیدکننده، بازرگان، شرکت واردات یا خریدار بنا به دلایل و شرایطی که دارد، نیازی را در بازار احساس میکند و متوجه میشود که می‌تواند با استفاده از روابط یا با استفاده از مشتری‌های خود کالای مدنظر را به بازار موجود وارد و از منافع آن بهره ببرد. یا بنا به نیاز سنجی و امکان‌سنجی‌ها در شرکت‌های تولیدی و تحقیقات بازار (market research) یا شم تجاری بازرگان تشخیص میدهد که موعد واردات کالایی خاص فرا رسیده‌است. در این حالت مطالعه اندازه بازار مورد نظر و بخش‌بندی بازار و سهم رقبا از بازار، شناخت میزان تقاضا و مصرف و درک ضرورت نیاز مردم به آن کالا پیش از واردات از دیگر کشورها باید مورد بررسی قرار گیرد و با توجه به درآمد و مصرف سرانه می‌توان متوجه شد که مردم به چه اندازه حاضر به پرداخت هزینه برای آن کالای خاص می‌باشند و این امر در کنار برآورد هزینه‌های بازرگانی و واردات کالا نهایتاً منجر به برآورد صحیحی از واردات کالا ایجاد می‌نماید.
انتخاب کالا:
شرکت ها برای انتخاب کالا مطالعات داخلی و خارجی گسترده ای را انجام می دهند و کالای مورد نظر را بر اساس عوامل متعدد انتخاب میکنند، شاخص های زیر جز مهمترین موارد انتخاب کالا هستند:
- عوامل مربوط به شرکت خریدار اعم از توانایی فروش، توانایی مالی، تجربه مدیران ارشد، کیفیت بالا و برچسب زنی و بسته بندی، مقدار و درصد حاشیه سود و....
- عوامل مرتبط با محیط رقابت: بازار هدف، نیاز و سبک زندگی مصرف کنندگان و حداقل مقدار سفارش برای یک محموله
- عوامل مرتبط با قوانین و مقررات: مجوز مورد نیاز برای ورود، قوانین و دستور العمل های مربوط به کالا، ارزش گمرکی و حقوق ورودی کالا و زمان مورد نیاز برای انجام یک پروژه
- عوامل موثر در انتخاب تامین کننده: شهرت و موقعیت در صنعت، موقعیت مالی، توانایی تولید، ضمانت ها و مجوزها، زمان تحویل، خدمات پس از فروش و ارتباطات و روابط سیاسی و اقتصادی بین کشور مربوطه و کشور مقصد.
به طور کلی هر تاجر باید بر اساس تجربه خود و شرایط بازار تصمیم بگیرد که کدام کالا مناسب است.
مکاتبه و مذاکره
بعد از انتخاب کالا خریدار شروع به گردآوری اطلاعات از مراجع مختلف میکند مهمترین ابزار بازاریابی و برقراری ارتباط بین خریدار و فروشنده مکاتبه و مذاکره بازرگانی میباشد و بهتر است توسط متخصصین مجرب انجام شود.
صدور پروفرم
بعد از نهایی شدن شرایط معامله، فروشنده اقدام به صدور پروفرما می کند. پروفرما اولین سندی است که در معامله بین الملل صادر می شود و دربرگیرنده شرایط معامله است. این سند در مراحل مختلف از جمله اخذ مجوز ثبت سفارش، گشایش اعتبار سندی و ترخیص کالا مورد استفاده قرار میگیرد.
اخذ مجوز ورود
بعد از صدور پروفرما خریدار باید جهت اخذ مجوز ورود و یا مجوز ثبت سفارش اقدام نماید. مجوز ثبت سفارش در واقع مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ورود کالاست که جهت ادامه فرآیند لازم و ضروری است.
پرداخت بین الملل
بعد از اخذ مجوز ورود کالا نوبت به انتقال پول و کالا می رسد. چهار روش اصلی برای انتقال پول در دسترس است که عبارتند از پیش پرداخت، تجارت بر مبنای تجارت باز، برات و اعتبار اسنادی. هر کدام از این روش ها اصول و نکات خاص خود را دارند.
بیمه حمل ونقل کالا
بعد از هماهنگ شدن پرداخت و قبل از شروع حمل بهتر است از خدمات یک شرکت بیمه گر استفاده کنیم و کالا را بیمه نماییم. بیمه حمل و نقل یکی از انواع بیمه های تخصصی است که انستیتو بیمه گران لندن یک چارچوب استاندارد برای آن تدوین نموده است.
بازرسی کالا و استاندارد اجباری
به مجموعه عملیاتی که یک شرکت بازرسی کننده از قبیل بازرسی و نمونه برداری برای تعیین کیفیت و کمیت کالا، تاسیسات ویا خدمات مندرج در قرارداد صورت میگیرد، بازرسی می گویند. چهار نوع بازرسی قبل از حمل، بازرسی حین تولید، بازرسی قیمت و بازرسی استاندارد اجباری در تجارت بین الملل مورد استفاده قرار میگیرد.
حمل و نقل بین الملل
بعد از بازرسی، فروشنده کالا را به شرکت حمل تعیین شده تحویل میدهد تا در قبال دریافت هزینه حمل و نقل، آنرا از مبدا به مقصد تعیین شده حمل نماید. انتخاب شرکت حمل با توجه به قواعد اینکوترمز مورد معامله انجام میشود.
امور گمرکی و ترخیص کالا
بعد از انجام کلیه مراحل، کالا در شهر یا بندر مقصد تخلیه میشود در این مرحله اسناد آماده و به گمرک ارائه میشود. گمرک بعد از ارزیابی فیزیکی به بررسی ارزش و تعرفه کالا و محاسبه حقوق ورودی میپردازد. بعد از نهایی شدن محاسبات و پرداخت حقوق ورودی پروانه الکترونیکی و یا پته عبورصادر وکالا از گمرک خارج می شود.
انواع رویه های واردات کالا:
واردات قطعی
در این رویه، کالا به نبت فروش، مصرف و استفاده دائم وارد کشور می شود. طبق ماده ۴۸ قانون امور گمرکی ورود قطعي، رويه گمركي است كه براساس آن كالاهاي وارده براي استفاده در داخل قلمرو گمركي با پرداخت حقوق ورودي و هزينه‌هاي انجام خدمات و با انجام كليه تشريفات، ترخيص مي‌شود.
واردات موقت
طبق ماده 50 قانون امور گمرکی ورود موقت، رویه گمرکی است که براساس آن کالاهای معینی می‌تواند تحت شرایطی به طور موقت به قلمرو گمرکی وارد شود. این کالاها باید ظرف مهلت معینی که گمرک ایران تعیین می‌نماید بدون این که تغییری در آن ایجاد شود خارج گردد. تغییرات ناشی از استهلاک از این حکم مستثنی است. برای مثال کالاهای نمایشگاهی که برای مدت معینی از سایر کشورها وارد کشور می شود و پس از مهلت مقرر بدون هیچ گونه تغییری از کشور خارج می شود.
تبصره ـ فهرست کالاهای مشمول رویه ورود موقت و همچنین تشریفات، تضمین ها و سایر مقررات مربوطه با رعایت این قانون در آیین‌نامه اجرائی تعیین می گردد.
واردات موقت برای پردازش
در این رویه، کالای وارداتی بعد از ورود دستخوش تغییرات و تبدیل شدن به کالای جدید می شود سپس به مبدا خود ارسال میگردد. طبق ماده 51 قانون امور گمرکی، ورود موقت برای پردازش، رویه گمرکی است که براساس آن کالا می‌تواند به طور موقت به قلمرو گمرکی وارد شود، تا ساخته، تکمیل، تعمیر یا فرآوری شده و سپس صادر شود. این رویه همچنین شامل موادی از قبیل تسریع‌کننده‌ها (کاتالیست‌ها) که در ساخت، تکمیل و فرآوری مصرف میشود نیز میگردد. کالاهای کمکی از قبیل روان کننده‌ها و ابزارآلات مشمول رویه ورود موقت برای پردازش نیست. محصولات به دست آمده محصولاتی می‌باشند که از ساخت، تکمیل، فرآوری و تعمیر کالاهایی که برای آنها مجوز استفاده از رویه ورود موقت برای پردازش اخذ شده به دست می‌آیند. برای مثال شرکت بازرگانی دیده بان تجارت در سال های اخیر اقدام به واردات قراضه های فلز آلومینیوم جهت تولید فرفوژه آلومینیوم و صادرات مجدد به کشور مبدا نموده است.
تبصره ۱ ـ سقف زمانی ورود موقت برای پردازش به تفکیک گروه کالایی مختلف با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های تولیدی ذی ربط، گمرک ایران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تصویب هیأت وزیران تعیین می گردد.
تبصره ۲ـ نحوه اجرای این ماده در حدود مقررات این قانون، در آیین نامه اجرائی تعیین میگردد.
ترانزیت داخلی
رویه گمرکی است که براساس آن کالای گمرک نشده از یک گمرک مجاز داخل کشور به گمرک مجاز دیگر در داخل کشور و یا سایر اماکن تحت نظارت گمرک جمهوری اسلامی ایران منتقل میشود تا تشریفات قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود .
ماده 122 قانون امور گمرکی واحده مصوب ۱۹/۱۱/۱۳۵۹ مجلس شوراء اسلامی:
به گمرک ايران اجازه داده مى‌شود در شرايط ضرورى که کالاهاى موجود در گمرکات مرزى را به گمرکات داخلى به ترتيب ترانزيت ادارى حمل مى‌نمايند در هنگام ترخيص کالا هزينه‌هاى مربوط (حمل و نقل) را از صاحبان کالا وصول نمايد. اين قانون براى کليه کالاهائى که از شهريورماه ۱۳۵۹ به طريق مزبور حمل شده است قابل اجراء است.
تبصره : تشخيص شرايط ضرورى به عهده وزارت امور اقتصادى و دارائى است.
تبصره : در نقاطى که ادارات سازمان بنادر و کشتيرانى وجود دارد حمل کالا تحت عنوان ترانزيت داخلى ادارى موضوع تبصره ۲ ماده ۱۸ قانون امور گمرکى درهر مورد با موافقت قبلى اداره بندر محل انجام خواهد گرفت.
ترانزیت خارجی
در این رویه گمرکی کالای مورد نظر برای اینکه به مقصد سوم یا گمرک نهایی برسد ابتدا به خاک کشور وارد و سپس از مرزی دیگر خارج میشود. کالایی که از طریق ترانزیت خارجی وارد کشور میشود مشمول پرداخت هیچ یک از موارد حق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض نمیشود. این نوع کالاها جزء واردات و صادرات قطعی محسوب نمی‌شوند.
رویه واردات مرجوعی
در این رویه گمرکی کالای وارداتی که بنا به هر دلیلی امکان ترخیص آن وجود نداشته باشد بازگردانده می شود برای مثال کالاهایی که بدلیل ممنوعیت و یا غیر مجاز بودن و یا عدم تطبیق با مجوزهای مربوطه قابل ترخیص نباشند کالاهایی مرجوعی هستند. طبق ماده52 قانون امور گمرکی، مرجوعی رویه ای است که براساس آن کالای وارده موجود در گمرک را تا هنگامی که با اجرای مقررات متروکه به فروش نرسیده است می توان به عنوان اعاده به خارج به گمرک اظهار و ترخیص نمود.
تبصره ـ نحوه اجرای این ماده در حدود مقررات این قانون در آیین نامه اجرائی تعیین می گردد.
رویه واردات پستی
در این رویه گمرکی، معمولا کالاها در حجم پایین از طریق اینترنت خریداری می شوند سپس از طریق پست وارد کشور میگردد. در بخش واردات یا ورود مراسلات پستی نیز به منظور نظارت و کنترل کالای وارداتی پستی، دسترسی به داده های الکترونیکی برای گمرک و پست فراهم می گردد. علاوه بر این در اجرای ماده ۳۹ آئین نامه قانون مقررات صادرات و واردات و بند ۱۱ ماده ۵ قانون اساسنامه شرکت ملی پست می بایست نسبت به ارائه فهرست شرکت های خرید اینترنتی از سوی پست به گمرک به طور مستمر اقدام گردد.
